'Betere oplossingen PFAS en stikstof nodig'

Stikstof en PFAS zijn sinds de zomer helemaal hot. Er gaat geen dag voorbij of er is aandacht voor in de media. En terecht, want boeren en bouwers hebben tot op de dag van vandaag last van de chaos door halfslachtige oplossingen. Oké, er is meer duidelijkheid, het kabinet en provincies hebben maatregelen genomen, maar we zijn er nog niet.

Dat vindt ook Klaas Kooiker, lid van VNO-NCW Midden en een van de initiatiefnemers van de manifestatiedag Grond in Verzet op 30 oktober. Weet u het nog? 6.000 bezoekers en 1.000 voertuigen op het Malieveld. Kooiker stond zij aan zij met werkgeversvoormannen en -vrouwen op het podium. Eén boodschap, één oproep: ‘er moet nu actie komen van het kabinet’. Kooiker, terugkijkend op de dag: “Het was een bijzondere ervaring om daar zo samen te staan. Je kent elkaar niet, je wilt dit allemaal niet, en toch gaf het ook een positief gevoel. Door de actiedag hebben we bereikt dat er aandacht kwam voor het probleem. Op een nette manier, zonder overlast, hebben we laten weten dat er écht iets aan de hand is.”

‘Er gebeurde gewoon niets’

De nieuwe PFAS regeling was de druppel die de emmer bij Kooiker deed overlopen. Van de ene op de andere dag waren de gevolgen merkbaar. De jonge ondernemer woont met vrouw en vijf kinderen in Staphorst en is eigenaar van drie bedrijven in de gemeente: één in de wegenbouw, één in zuigtechniek en één in daktoppers en dakgrind. 45 mensen geeft hij vast werk, daarnaast huurt hij nog eens 15 tot 20 man in en doet regelmatig een beroep op een extra losse schil. “Er was al veel onduidelijkheid door de verandering in stikstofregels, maar met de nieuwe PFAS werd alles nog erger. De frustratie was groot, er gebeurde gewoon niets. Ik sprak ondernemer Arnold Tuytel, die dezelfde ervaring had, en ook van veel andere werkgevers hoorden we dat ze last hadden van de impasse. Het leek er in oktober nog op dat er pas in 2020 meer duidelijkheid zou komen. Daar konden we gewoon niet op wachten. Via Facebook en LinkedIn hebben we daarom alarm geslagen, drie weken later stonden we op het Malieveld. Dat was zonder de hulp van VNO-NCW en koepels als Bouwend Nederland niet gelukt. Zij hebben dagelijks te maken met media en politiek, wij hebben kunnen meeliften op hun ervaring en zijn goed gefaciliteerd.” Ook de aandacht van de media was cruciaal. “We hebben bereikt dat er aandacht kwam voor het probleem, de urgentie drong door.”

Werkvoorraad raakt op

We spreken Kooiker eind november. Maatregelen zijn nog steeds niet voldoende genomen, onduidelijkheid heerst alom. Kooiker spreekt van ‘weinig daadkracht’ bij landelijke en provinciale bestuurders. De rustig sprekende ondernemer zegt met klem: “Ik wil voorkomen dat ik mensen moet ontslaan, ze hebben gezinnen, dit werk is ons leven.” In de bouw is nog een werkvoorraad, maar het grondverzet ligt compleet stil. Zo goed mogelijk probeert hij zijn mensen aan het werk te houden. Goedbedoelde initiatieven om werknemers ondertussen bij te scholen noemt hij ‘pleisters op de wonden’. “Wat heb je aan een cursus, als je bedrijf over twee maanden niet meer bestaat.”

Hardere acties

“We hebben tot nu toe op een nette manier actie gevoerd, maar als het moet, gaan we er harder in. Deze crisis is door het kabinet veroorzaakt, ze moeten het ook oplossen. Ik verwacht van de regering dat ze per direct de norm voor PFAS tijdelijk verhogen én dat ze vervuiling bij de bron gaan aanpakken.” Het liefst zou hij bij acties samen blijven optrekken met koepelorganisaties, maar hij begrijpt dat zij verder moeten met de politiek, dat ze het gesprek blijven aangaan. “Maar wij gaan door” klinkt het overtuigd.

Een week later heeft het kabinet de PFAS-norm verhoogd naar 0,8 en kan 80% van de projecten weer op gang komen. Een spoedwet om de stikstofproblemen aan te pakken is net met een kleine meerderheid door de Tweede Kamer aangenomen. Kunnen we nog acties van Grond in verzet verwachten? Wat vindt Kooiker van de genomen kabinetsmaatregelen? Kooiker: “Zoals ik het nu inschat kan er misschien 30% van het werk weer door. Dat is helaas nog lang niet genoeg. Om het positief te houden: het is een mooi stapje de goede richting op, maar er zijn nog wel wat stappen te gaan om het werk allemaal weer op gang te krijgen. We roepen dan ook het kabinet op om met betere oplossingen te komen voor de PFAS- en stikstofproblematiek. Het duurt allemaal al veel te lang. Daar komen allerlei acties van waar niemand op zit te wachten.”

Intensieve lobby

VNO-NCW Midden en MKB-Nederland Midden hebben de afgelopen maanden intensief gelobbyd bij provincies en gemeenten om vergunningverlening weer op gang te brengen. De nieuwe PFAS-norm die de minister eind november bekendmaakte en de Spoedwet zijn stappen in de goede richting. Provincies en Rijk zijn het eens over eenduidige beleidsregels voor de vergunningverlening en stikstofaanpak. De beleidsregels zijn aangepast om ze beter te laten aansluiten op de praktijk.

Het is nu zaak dat overheden per direct de ruimere mogelijkheden daadwerkelijk benutten. We blijven hameren op een toereikende norm voor het natte grondverzet en ondersteuning van ondernemers die in financiële problemen zijn gekomen. In de regionale belangenbehartiging rondom stikstof en PFAS trekken we nauw op met onder andere Bouwend Nederland Regio Oost. Hoe kijkt regiomanager Wilbert Schellens naar dit dossier?

Wilbert Schellens, Bouwend Nederland Regio Oost

“Het kabinet heeft een goede eerste stap gezet met het verhogen van de normen. De minister zegt dat hiermee een substantieel deel van het werk weer wordt vlot getrokken. Uiteraard zullen we de minister zeer kritisch volgen op haar woorden en goed monitoren of dit daadwerkelijk het geval is. Als ondernemers het anders ervaren dan roepen we hen ook op om zich te melden zodat we hun problemen actief onder de aandacht kunnen brengen bij de vergunningverleners.

We hebben de minister verder gezegd dat we ervan uit gaan dat ze de normen verder verruimt zodra verder onderzoek hiertoe de ruimte biedt of als zonneklaar blijkt dat er onvoldoende werk op gang komt. Een zorg van Bouwend Nederland is de geringe hoeveelheid plassen die nu open gaan voor baggerslib. Dit zijn er 16, terwijl er voorheen bijna 70 plassen beschikbaar waren. Ook de norm voor de toepassing voor droge grond in oppervlaktewater is onveranderd laag.

We blijven intensief lobbyen om deze obstakels weg te nemen en trekken daarbij, ook in de regio, samen op met VNO-NCW en MKB-Nederland.”